Email       Bản in

Thú vị với các trò chơi dân gian ngày Tết 08:41 | 18/01/2013

Tết đến, sân chơi ở các làng quê đều thu hút rất nhiều người đến tham dự. Bởi đây là nơi tổ chức các nghi lễ văn hóa đầu năm, các trò chơi dân gian phổ biến như: đấu vật, kéo co, đánh đu, đánh đáo, chơi cờ, chọi gà, bịt mắt bắt dê, leo cây lấy thưởng....

Đấu vật

Là một trò chơi thể hiện tinh thần thượng võ cũng là một môn thể thao rất nổi tiếng vào các dịp Tết, dịp Hội. Ở Việt Nam, ngoài đấu vật ngày Tết còn có nhiều hội vật như hội làng Sình, Liễu Đôi, Hà Nam, Mai Động... Xưa, ở Bắc Ninh, Phú Thọ có những lò vật và những đô vật nổi tiếng cả một vùng. Để khuyến khích tài năng cũng như sự rèn luyện của trai tráng, nhiều làng xã đã treo giải rất cao trong 3 ngày Tết.

Đấu vật tại hội Lim - Bắc Ninh

Tục xưa người ta trao giải bằng tiền, bằng mâm đồng, nồi đồng hay một số vật dụng khác. Quy định chung của cuộc đấu là người chiến thắng phải vật cho đối phương thua trắng bụng, tức là ngã ngửa ra đất hay nhấc bổng được đối phương lên. Môn này không chỉ đòi hỏi sức khỏe mà còn cả sự mưu trí và nhanh nhẹn. Về kỹ thuật cũng có những "miếng" riêng như đệm, bốc, ghì... Tùy hoàn cảnh và điều kiện, đô vật phải biết lợi dụng triệt để các thời cơ nhằm quật ngã hay bê bổng đối phương lên.

Kéo co

Kéo co là trò chơi phổ biến, thu hút rất nhiều người cùng tham gia, vừa có tác dụng rèn luyện sức khỏe, lại vừa vui vẻ, thoải mái. Cách chơi  đơn giản, số người chơi bao nhiêu tùy ý và được chia làm hai phe bằng nhau. Làm mốc đánh dấu vạch vôi để bên nào kéo được đối phương sang qua vạch mốc bên kia là bên đó thắng.

Kéo co - Tranh dân gian Đông Hồ

Chơi đu

Từ trong Tết, bên cạnh đình làng hay một thửa ruộng rộng rãi, khô ráo người ta chuẩn bị các cột đu. Họ chọn cây tre to, dài để trồng đu. Một cây đu có thể được trồng bởi 4-6 cây tre to. Cần đu cũng là những cây tre dài nhưng thon nhỏ và chắc khỏe để lúc người đu nắm vào cho gọn và tránh xảy ra trượt hay tuột tay lúc đu nhanh, đu mạnh. Tùy sở thích mà người ta đu một hay đu đôi.

Khi một người lên cần đu có thể nhờ một người khác đẩy cho mình có đà, sau đó tự người đu nhún tùy ý. Đẹp nhất là đu đôi, các đôi trai gái ưng ý lựa chọn nhau lên đu, người nhún người đẩy.Tài năng và lòng dũng cảm của các chàng trai cô gái được trình diễn ở đây như dịp tự thể hiện bản thân.

Hồ Xuân Hương đã miêu tả trò chơi đu rằng:

"Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới
Đôi hàng chân ngọc duỗi song song”.

Bắt vịt dưới ao

Vào những năm Tết ấm trời, một số vùng quê tổ chức bắt vịt dưới ao. Người ta chọn một khoảng ao sâu, bờ cao hoặc dùng lưới hay que tre quây xung quanh giới hạn những hồ ao rộng. Người chơi từ 2 đến 4 người tùy theo diện tích của ao rộng hay hẹp. Người ta thả xuống ao 2 con vịt to khỏe và lần luợt 2 hoặc 4 người đăng ký xuống bắt. Trò chơi này đòi hỏi người chơi phải nhanh nhẹn và bơi giỏi.

Chơi đáo

Là trò chơi rất phổ biến ở khắp các vùng quê xưa. Thú vui  đánh đáo không chỉ hấp dẫn trẻ em mà cả đối với người lớn bởi nó thể hiện sự khéo léo của người chơi và còn có tâm lý ăn thua kích thích dù chỉ là rất ít. Ngày Tết, trẻ em được người lớn mừng tuổi một ít tiền và cũng được phép tiêu tiền nên dùng nó vào các trò chơi, trong đó có trò đánh đáo rất hấp dẫn.

Trò chơi rất đơn giản trên một bãi đất bằng phẳng. Tùy theo quy định của người chơi mà khoét lỗ. Dễ thì khoét lỗ to, khó thì khoét lỗ nhỏ. Ngoài lỗ đáo là vạch quy định để từ đó người chơi đứng ném tiền xu về phía lỗ đáo. Vạch này xa hay gần lỗ đáo cũng do những người chơi tự quy định, càng xa thì càng khó. Đồng xu nào trúng vào lỗ thì người ấy được ăn. Cứ như vậy, lần lượt tới người tiếp theo, đến khi nào không còn xu nữa thì hết ván...

Bịt mắt bắt dê

Cùng trên một sân cỏ, người chơi quây xung quanh làm vòng tròn. Trò chơi  này rất vui, có nơi cũng treo giải thưởng. Những người chơi đăng ký và chia thành các cặp. Mỗi cặp lần lượt vào sân chơi. Người ta bịt mắt 2 người thật chặt. Một trong 2 người làm dê, người kia bắt. Người làm dê trong quá trình chạy trốn thỉnh thoảng phải gây ra tiếng động để người bắt biết mà đuổi theo...

Leo cầu lấy thưởng

Trò chơi rất đơn giản mà không kém phần thú vị. Người ta lựa chọn một bờ đất cao trên một hố đất rộng, bắc một đoạn tre làm cầu. Đoạn tre ấy một đầu nằm ghếch trên bờ đất, đầu kia buộc vào sợi thừng hay chão, dây buộc vào chiếc cột chôn vững chắc. Làm sao để chiếc cầu đung đưa khó đi. Người ta treo giải thưởng trên cột. Đến lượt ai, người đó leo cầu lấy thưởng. Có người mới leo được vài bước thì đã té xuống ao. Có người ra tới mút đầu cầu lấy được thăng bằng nhưng khi với tay lấy giải thưởng thì loạng choạng lăn tùm xuống ao. Cuộc chơi rất hấp dẫn và kích thích sự hiếu thắng của mọi người.

Chọi gà

Dân làng vây quanh các sới gà ngày Tết

Chọi gà là một thú chơi tao nhã, vừa có tính tiêu khiển lại vừa khuyến khích việc chăn nuôi của nhà nông xưa. Đó là một thú chơi mà hầu hết ở các ngày Tết, ngày hội đều có. Nhiều làng nổi tiếng vì chơi gà chọi như Đình Bảng (Bắc Ninh),Thổ Hà, Yên Phụ (Yên Phong) hay một số nơi khác ở cả 3 miền Trung, Nam, Bắc. Trò chơi chọi gà đòi hỏi một sự kỳ công lớn của người nuôi như việc chọn gà giống phải là gà chọi "nhà nòi"! Lựa chọn kỹ gà bố, gà mẹ rồi đến khi trứng nở ra gà con lại được lựa từ dáng vẻ chân, mỏ, mình, đầu... Những chú gà nòi được nuôi rất công phu và đưa chúng tập luyện với các chú gà chọi khác để làm quen dần với những trận chiến đấu. Có những hiệp đấu của những cặp gà kéo dài tới hàng tiếng đồng hồ không phân thắng bại. Hai con gà chọi đỏ gay lừa mổ nhau, đập cánh vào nhau, nhảy lên đá móc vào nách, vào cổ họng, vào ức của đối phương quyết liệt hoặc ghì nhau đè cánh đạp chân như những đấu thủ trên sàn đấu. Những cú mổ hiểm hóc vào mắt, vào cổ đối phương đến chảy máu, những cú đá móc với những chiếc móng sắc nhọn đến toác ngực làm người xem xung quanh thán phục, bàn tán, tranh cãi rất say sưa. Từ đó dẫn đến những cuộc cá cược rất gay gắt của khán giả mà đôi khi diễn ra không được lành mạnh. Các sới gà chọi vào dịp tết Nguyên đán thường thu hút đông đảo người xem.

Chơi cờ tướng - cờ người

Đây là thú chơi tao nhã, trí tuệ nhân những lúc trà dư tửu hậu. Các cụ thường gặp nhau bên chén trà và mở bàn cờ tướng để giải khuây. 32 quân cờ chia thành 2 phe (16 quân đỏ và 16 quân đen), bày xong là cuộc đấu trí bắt đầu. Cờ người cũng là cờ tướng mà quân cờ là người thật, cũng chơi trên sân bãi, 16 nam áo đỏ, 16 nữ mặc áo đen đeo biển (tên quân cờ) trước ngực,  đứng vào vị trí. Hai tướng (tướng Ông, tướng Bà) mặc đẹp (như cờ tướng) có 2 cờ đuôi nheo cắm chéo sau lưng, được che lọng. Gặp buổi trời nắng, thì mỗi quân cờ được một người che ô, đứng bên và đi theo mỗi lần quân chuyển. Hai đối thủ ngồi phía sau. Có người chạy cờ, lo việc chuyển quân theo ý định của người chơi.

Mỗi lần đi một nước, đấu thủ (có tiếng trống khẩu) gõ một tiếng. Người chạy cờ tới nghe lệnh và chuyển quân trên bãi. Nguyên tắc đi quân là mã nhật, tượng điền, xe liền, pháo cách. Vào cuộc chơi phải bình tĩnh, thận trọng, chủ động không bị phân tán bởi những người xem mách nước. Đi một nước phải tính trước 2, 3 nước tiếp theo để khỏi bị bất ngờ trước đối thủ của mình. Cờ tướng, cờ bỏi, cờ người thường thấy trong các ngày hội, ngày Tết, mừng xuân mới.

(Tổng hợp)