Email       Bản in

Một số kiến thức cần biết khi rắn cắn 16:00 | 22/01/2013

Trong dân gian có nhiều cách chữa trị khi bị rắn cắn, thế nhưng những cách này còn có kết quả hạn chế và thực tế chưa được kiểm chứng. Khi bị rắn cắn, nếu có kinh nghiệm bạn sẽ phân biệt được đâu là rắn độc và đâu là rắn thường.

Nên tham khảo những kiến thức cơ bản dưới đây để có phương pháp sơ cứu tạm thời với nạn nhân bị rắn cắn, trước khi đưa họ đến bệnh viện.

1. Các loại rắn độc

Hàng năm trên thế giới có 30.000 đến 40.000 người bị rắn độc cắn, trong đó tử vong khoảng 2000 người. Nước Mỹ có 6000 đến 8000 người bị rắn cắn mỗi năm, tỉ lệ tử vong do rắn hổ cắn là 9%, do rắn lục là 0,2%.

Ở Việt Nam có hai nhóm rắn độc chính:  rắn hổ (cạp nia, cạp nong, hổ mang...) và rắn lục.

Sau khi bị rắn cắn khoảng 2-4 giờ, triệu chứng sẽ xuất hiện (có thể muộn hơn là 8 giờ). Triệu chứng xuất hiện càng sớm thì thương tổn càng nặng.

Tai nạn rắn cắn thường xảy ra vào mùa hè (vì rắn là loại động vật ngủ đông). Khi nhìn vết răng cắn để lại trên da, nếu có kinh nghiệm có thể phân biệt được rắn độc hay rắn không độc.

Nếu là rắn không độc, thường vết răng rắn là một vòng cung, đều nhau. Còn rắn độc sẽ để lại 2 vết sâu hơn hẳn các vết răng khác, đó là 2 móc độc. Nọc rắn đi vào cơ thể theo đường bạch mạch, do đó khi bị rắn cắn cần ga rô bạch mạch mới có tác dụng, không ga rô động mạch hay tĩnh mạch.

2. Triệu chứng

Khi bị rắn hổ cắn

Khi bị rắn họ hổ cắn, bệnh nhân thường bị rối loạn cảm giác:  tê lưỡi, đau họng, khó nuốt (do tổn thương các dây thần kinh của vùng hầu họng). Tiếp theo, bệnh nhân sẽ khó mở mắt (do liệt cơ nâng mi), khó há miệng, nhìn mờ (do giãn đồng tử). Giai đoạn toàn phát, bệnh nhân sẽ dần dần liệt toàn bộ các cơ, đặc biệt nguy hiểm là liệt cơ hô hấp, đồng tử giãn to. Bệnh nhân thường vẫn tỉnh, trừ trường hợp tổn thương thần kinh do nhiễm độc quá nặng.

Bàn chân bị rắn lục đỏ cắn.

Một số trường hợp có thể có loạn nhịp tim nặng dẫn tới tử vong.

Dù là rắn độc hay rắn thường cắn đều bị tổn thương tại chỗ rắn cắn. Nhưng tùy mức độ khác nhau. Rắn cạp nia (thân có khoang đen trắng), cạp nong (thân có khoang đen vàng) thường không có tổn thương gì, nhiều khi rất khó nhìn thấy, nếu  không bị chích rạch. Rắn hổ mang thường làm hoại tử, phù nề lan rộng quanh vùng rắn cắn, có thể phù nề toàn bộ chi bị cắn. Nhiều trường hợp có thể bị biến chứng như nhiễm trùng, lở loét, sốt cao.

Nguyên nhân tử vong chủ yếu khi bị rắn hổ cắn là suy hô hấp, các cơ hô hấp bị liệt và thần kinh bị tổn thương.

Khi bị rắn lục cắn

Tổn thương hay gặp nhất là hoại tử tại chỗ. Xung quanh vùng bị rắn cắn xuất hiện hoại tử, da có màu đen, tổ chức phía trên và quanh vùng hoại tử thường bị phù cứng, đỏ tím, đau. Hoại tử và phù nề sẽ lan nhanh lên phía trên (theo đường đi của bạch mạch), nếu lan càng rộng thì chứng tỏ rắn càng độc.

Có thể có tình trạng rối loạn đông máu, gây chảy máu, hay gặp nhất là đái ra máu. Triệu chứng này thường xảy ra khi bị rắn lục ở miền Trung cắn, miền Bắc ít gặp hơn. Một số loài rắn còn gây ra tán huyết cấp. Rắn lục cắn rất ít gây nên tình trạng liệt cơ, trừ rắn chàm quạp có ở Nam bộ và Nam Trung bộ.

3. Cách điều trị

Bước 1: Xử trí tại chỗ

Ga rô bạch mạch bằng cách băng ép toàn bộ phần chi phía trên chỗ rắn cắn. Không được băng chặt, vì nếu làm ga rô chặt không những không có tác dụng mà còn nguy hiểm do cản trở tuần hoàn động mạch và tĩnh mạch. Ga rô bạch mạch có tác dụng làm chậm sự xâm nhập của nọc rắn vào cơ thể, giành giật thời gian để kịp thời tiến hành các biện pháp điều trị đặc hiệu.

Không chích rạch chỗ rắn cắn vì động tác này không có tác dụng rút nọc rắn khỏi cơ thể, mà còn dễ gây nhiễm trùng. Có thể hút nọc rắn ra bằng các dụng cụ y tế chuyên dụng.

Bước 2: Xác định loại rắn cắn

Nếu xác định được loại rắn cắn, có thể tiêm huyết thanh chống nọc rắn. Đây là biện pháp điều trị đặc hiệu và có hiệu quả nhất. Nhưng cách tốt nhất sau khi bị rắn cắn là chuyển đi bệnh viện ngay.

Nếu chưa xác định rõ cần theo dõi chặt tình trạng nạn nhân. Khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên (như đã mô tả ở trên) phải chuyển đi bệnh viện ngay.
 
Bước 3: Vận chuyển cấp cứu

Cần phải theo dõi sát tình trạng hô hấp của bệnh nhân, nếu bệnh nhân thở nhanh, 30 lần/phút, yếu hoặc xuất hiện môi tím phải hô hấp nhân tạo ngay. Vì nguyên nhân tử vong hàng đầu là do suy hô hấp dẫn đến liệt cơ hô hấp. Nếu không được hô hấp nhân tạo kịp thời, nạn nhân sẽ chết trước khi được đưa đến bệnh viện.

Nếu bệnh nhân bị hoại tử cần rửa sạch vết thương bằng nước muối sinh lý, dùng gạc sạch đậy lên, băng lại, rồi chuyển đi bệnh viện. Có thể dùng kháng sinh cho bệnh nhân trước khi chuyển đi bệnh viện.

Trong trường hợp có thuốc dự trữ hãy tiêm SAT ngay lập tức.

(Theo Bvdkdongthap.vn)